Howard Gardner'ın Teorisi; Çoklu Zeka Kuramı Nedir?

Bu kategoriler insanın sahip olduğu zekanın hangi alanda daha etkili olduğunu gösteren zeka türlerinin bir araya gelmesiyle oluşmaktadır. Bu yazımızda çoklu zeka kuramı neden önemlidir? Çoklu zeka türlerinin neler olduğu, eğitimde çoklu zeka kuramı yeri gibi sorulara cevap arayacağız.

Çoklu Zeka Kuramı Nedir?

Çoklu zeka kuramı, zekanın aslında tek olduğunu ancak kendi içinde bazı sınıflara ayrıldığını göstermektedir. Her zeka türünün dinamik oluşturarak geliştirilebilir olduğu belirtilmektedir. İnsan zekası 8 ayrı boyutta incelenebilir. Bu 8 ayrı boyut Howard Gardner tarafından sınıflandırılmıştır.

Çoklu Zekâ Türleri

Çoklu zeka kuramı Amerikalı psikolog Howard Gardner tarafından öne sürülmüş olan bir yaklaşımdır. Bu yaklaşımda Gardner zekanın tek olduğunu ama kendi içinde sınıflara ayrıldığını söylemiştir. Bu sınıfları tek tek inceleyelim.

Uzamsal Zeka

Görsellikle ilgilidir. Hem görmek hem de zihin gözü denilen zihinde canlandırma ile alakalı olan bu zeka türü görüntülerin hafızaya alınması, canlandırılması, boyutlandırılması ve görsel tasarımların kurgulanması becerileridir.

Kinestetik Zeka

Bu zeka türü beyin - beden koordinasyonu ile ilgilidir. Jest ve mimikler ustalıkla kullanılır. Bedensel kinestetik olarak adlandırılan bu zeka türü ön planda olan kişilerin zihinsel ve bedensel uyumları fark edilebilmektedir.

Müziksel Zeka

Müziksel zeka, doğa içinde yer alan seslere ve müziğe karşı duyarlılığın yüksek olması anlamına gelir. Müziksel ritmik olarak da adlandırılan zeka türüdür. Ritmik zeka, insanın seslerin yorumlanması ve işleme yeteneği ile ilgilidir.

Sözel Zeka

Sözel dilsel zeka olarak adlandırılan zeka türü insanın zihninde yer alan düşünceleri sözcükleri ile ifade edebilme becerileriyle alakalıdır. Dilsel zekası yüksek olan kişinin olayları kompoze etme, hitap, sözlü ve yazılı sunum yetenekleri belirgindir.

İçsel Zeka

İçsel zeka kişinin kendini iyi tanıması ve bunu kendi yararına dönüştürmesi becerisi ile ilgili olan zeka türüdür. Beceri hedef uyumu bu zeka türünü önemli kılmaktadır. Çoklu zeka kuramının zihinsel becerileri göz önüne alındığında insan zekasını iyi bir şekilde çeşitlendirmekte olduğu bilinmektedir.

Sosyal Zeka

Sosyal zeka bireysel ya da toplumsal davranışların analiz edilmesi ve iletişim kurma becerilerinin yüksek olduğunu ifade etmektedir. Sosyal zekası gelişmiş olan kişiler duyguları anlama ve yönetme konusunda başarılıdırlar.

Matematiksel Zeka

Mantıksal matematiksel zeka olarak adlandırılan zeka türü sayı ve sembolleri etkili bir şekilde kullanabilir, soyut kavramlar türetme ve mantık yürütebilme becerileri ile alakalıdır. Matematiksel zekası ön planda olan insanlar yani görsel zekası yüksek insanlar analitik düşünme konusunda çok iyidir.

Doğasal Zeka

Doğasal zeka doğanın tamamıyla yorumlanması becerisidir. Doğasal zekası yüksek olan insanlar doğayı ve doğada yer alan canlıları inceleyerek bazı çıkarımlar elde etme konusunda çok başarılıdırlar.

Varoluşsal Zeka

Varoluşsal zekaya sahip kişiler mantık yürütmenin zor olduğu konularda etkili bir şekilde yorum yapabilme becerisidir. Varoluşsal zeka, bu zeka türüne sahip olan insanlar, inanması güç olan bir yandan da ihtiyaç duyulan kavramlara anlam kazandırır ve insan zekasına uyacak bir şekilde sunulmasını sağlar.

Eğitimde Nasıl Kullanılıyor?

Türkiye’de çoklu zeka kuramı eğitimde öğrencilerin tek düze öğretim ya da geleneksel öğretim yöntemlerinin yerine daha farklı çeşitleri olan ve çok yönlü yöntemlerden yararlanmalarını sağlamaktadır.

Öğrencilerin ayrıcalıklı durumda olmak yerine bireysel farklılıklarına göre kendilerini geliştirebilecekleri olanaklar sağlanır. Çoklu zeka kuramı yalnızca bir zeka teorisi değil aynı zamanda çok yönlü bir öğretim yaklaşımıdır. Çoklu zeka kuramı mantık dil zekalarına önem vermekte olan geleneksel eğitim anlayışının dışında öğrencilerin bireysel farklılıklarına dikkat ederek kendine özgü olan potansiyellerinin kullanılabilmesi ve var olan becerilerinin geliştirilmesini hedef almaktadır.

Çoklu zeka kuramına göre öğrenciler kendi alanlarında potansiyellerini ortaya koyacak ve becerilerini arttıracak aynı zamanda gerçek yaşamın koşullarına ayak uydurabilecek şekilde eğitilmelerini sağlamaktadır.

Howard Gardner'ın Biyografisi

Howard Gardner 1943 yılında Pensilvanya’da doğdu. Günümüzde Harvard Üniversitesi’nde çalışmalarını yürütmekte olan Amerikan psikolog çoklu zeka kuramını öne süren bilim insanı olarak bilinmektedir. 1981 yılında Mac Arthur ödülüne layık görülen psikolog, Zihin Çerçeveleri: Çoklu Zeka Kuramı kitabında yer alan çalışmaları ile eğitim, sanat, bilişsel psikoloji ve tıp alanında görüş ve düşünceleri ile bir devrim yaratmıştır.